Kurkuma to jedna z najbardziej aktywnych biologicznie przypraw. Jej działanie niweluje destrukcyjny wpływ wysoko przetworzonych pokarmów oraz zanieczyszczenia środowiska na organizm. Kurkuma należy do tej samej grupy przypraw korzennych co imbir, przez co nazywana jest często „żółtym imbirem“, „żółcieniem“ lub „szafranicą“. Właściwa nazwa tej rośliny to ostryż długi, zaś sama przyprawa pozyskiwana jest z jej podziemnej części (kłącza) oraz suszona, podobnie jak ma to miejsce w przypadku imbiru. W tym artykule dowiecie się jakie kurkuma ma właściwości zdrowotne oraz jakie ma ona zastosowanie.
Rozmaite zastosowania kurkumy
Kurkuma to nie tylko element kuchni indyjskiej, ponieważ odnajduje swoje miejsce w składzie licznych mieszanek przypraw, komponowanych z myślą o kuchni polskiej, węgierskiej, amerykańskiej, a także dalekowschodniej. Wynika to zapewne z faktu, iż nadaje potrawom piękny, znany osobom lubiącym curry, żółty odcień, który niesamowicie zaostrza apetyt. Jest wspaniałym zdrowotnym dodatkiem do potraw z warzyw strączkowych, dań na bazie ryżu i samodzielnie komponowanych mieszanek przypraw.
Kurkumina zawarta w kłączu ostryża długiego jest najbardziej aktywnym biologicznie składnikiem tej rośliny, a za razem substancją odpowiedzialną za charakterystyczną barwę kurkumy. Dzięki swoim właściwościom barwiącym jest często ekstrahowana jako samodzielna substancja i wykorzystywana jako barwnik spożywczy w wyrobach cukierniczych, daniach gotowych, mieszankach przyprawowych, margarynach i gotowych panierkach. Wykorzystywanie jej w kuchni i artykułach spożywczych to jedynie wierzchołek góry lodowej. Znajduje ona także zastosowanie jako barwnik przemysłowy w gałęzi kosmetycznej, tekstylnej (stosowana do barwienia bawełny) oraz chemicznej (jako wskaźnik chemiczny).
Właściwości lecznicze
Działanie przeciwutleniające i antynowotworowe
Oksydacja (czyli utlenianie) to główny powód przyspieszonego starzenia oraz obniżonej odporności na patogeny i czynniki rakotwórcze. Procesy oksydacyjne wynikają z działania rodników (dawniej „wolnych rodników“) – cząsteczek o niesparowanych elektronach, które dążąc do uwolnienia swojej energii lub uzupełnienia deficytów energetycznych, dążą do połączenia się z najbliższą nieobojętną cząsteczką. Często bywa, iż rodnik narusza nienasycone kwasy tłuszczowe, białka narządów lub nawet materiał genetyczny.
W tym ostatnim przypadku jest to wyjątkowo niebezpieczne, gdyż może wystąpić mutacja nowotworowa.
Kurkumina jest jednym z najtaniej dostępnych, a za razem najintensywniej działających antyoksydantów pochodzących z żywności. Należy ona do tej samej grupy związków chemicznych co resweratrol, który jest zawarty w winie czerwonym. Badania na mniejszych ssakach wykazały, iż związki te znacząco przedłużają życie przez ochronę DNA i zapobiegają chorobom nowotworowym. Ponadto kurkuma powoduje spowolnienie angiogenezy, czyli tworzenia naczyń krwionośnych tkanek nowotworowych. Zwalcza to bezpośrednio rozwój komórek guza. Procesy oksydacyjne i nowotworowe są ściśle ze sobą powiązane.
Działanie antydepresyjne i działanie mózgu
Medycyna w przeszłości przekonywała, iż dorosły człowiek posiada określoną liczbę komórek mózgowych, zaś ilość ich może wyłącznie się zmniejszać. Brzmi to nie inaczej jak wyrok, szczególnie dla osób cierpiących na chorobę Alzheimera i podobne choroby neurodegradacyjne. Współczesny rozwój medycyny rozwiał jednak ten mit. Zaś badania kliniczne stwierdzają jasno – liczba neuronów i ich regeneracja jest uzależniona od białka hormonalnego BDNF, zwanego czynnikiem neurotroficznym. Warto dodać, iż zaburzenia depresyjne współwystępują z deficytem tego hormonu.
U niektórych osób, które były regularnie badane pod kątem stężenia BDNF wykazano, iż regularne spożywanie kurkumy i/lub preparatów zawierających jej główny barwnik spowodowało zwiększoną produkcję tego białka. Może to wykazywać bezpośredni wpływ na zdrowie komórek mózgowych, funkcjonowanie pamięci i zdolności intelektualne u osób we wszystkich przedziałach wiekowych. Mechanizm odpowiedzialny za tę właściwość kurkumy nie został do końca poznany.
Organy wewnętrzne
Działanie antyoksydacyjne to niejedyny atut kurkumy, jeśli chodzi o regenerację uszkodzonych tkanek. Kurkuma jest znana także z tego, iż stymuluje ich odbudowę poprzez zwalczanie przewlekłych stanów zapalnych naszych narządów. Nienaturalnie przeciągające się procesy tego typu powodują zwyrodnienia i choroby. Głównym narządem odnoszącym największe straty w takich warunkach jest serce. Choroby mięśnia sercowego i naczyń wieńcowych charakteryzują przewlekłe zapalenia ich tkanek. Regularne spożywanie kurkumy pozwala na regenerację śródbłonka, który wyścieła nie tylko naczynia krwionośne, lecz także limfatyczne. Odpowiedni transport krwi oraz komórek układu odpornościowego to szansa długie życie w pełni sił i wzmocnioną odporność.
Bóle i choroby zapalne układu kostno – stawowego
Dzięki wspomnianemu działaniu przeciwzapalnemu, kurkuma może skutecznie zapobiec głównej konsekwencji przewlekłych stanów zapalnych – dotkliwym bólom. Bóle mogą być pochodzenia nie tylko reumatycznego, lecz także urazowego. Kurkumina oraz pozostałe kurkuminoidy (grupa przeciwutleniających związków polifenolowych) pomagają w obu rodzajach tych dolegliwości. Poprawiają ukrwienie i zmniejszają wydzielanie prostaglandyn (hormonów zapalnych), co wywiera bezpośredni wpływ na zmniejszenie intensywności bólu i przyspieszenie powrotu do zdrowia.
Układ pokarmowy
Kurkuma to idealny dodatek do dań o wysokiej zawartości białek. Po spożyciu wywiera ona bezpośredni wpływ na ściany układu pokarmowego. Stymulując tym samym wydzielanie enzymów trawiennych, w szczególności tych rozkładających białka na aminokwasy. Ma to szczególne znaczenie po intensywnym wysiłku, gdy organizm potrzebuje budulca do odbudowy naruszonych włókien mięśniowych i ścięgien. Także (co ważne dla sportowców) realizuje procesy anaboliczne.
Podsumowanie
Kurkumę można śmiało określić mianem superprzyprawy. Ma ona zbawienny wpływ na szereg narządów, zapobiega przedwczesnemu starzeniu oraz pomaga w regeneracji tkanek. Kurkuma stosuje się nawet w formie maseczek na skórę przez kobiety chcące pozbyć się trądziku, przebarwień i zmarszczek. Poza dodawaniem do potraw, bywa ona składnikiem leczniczych energetyzujących koktajli (np. w parze z pieprzem). Dzięki wielu możliwościom aplikowania do organizmu i swojemu działaniu, kurkuma znalazła swoje stałe miejsce w tradycyjnej medycynie naturalnej oraz kuchniach licznych współczesnych kultur.
