Układ hormonalny, zwany również endokrynnym lub wewnątrzwydzielniczym, ma niebagatelne znaczenie dla naszego zdrowia. Jest odpowiedzialny za wydzielanie hormonów, które z kolei gwarantują poprawne funkcjonowanie całego organizmu. Należy wiedzieć, że źródłem problemów zdrowotnych może być zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski poziom poszczególnych hormonów. Warto więc od czasu do czasu zdecydować się na wykonanie badań kontrolnych. Trzeba jednak odpowiednio się do nich przygotować. Jedną z kwestii, na którą należy bezwzględnie zwrócić uwagę jest to, czy hormony bada się na czczo.
Zatem, czy hormony trzeba badać na czczo?
Aby wyniki kontroli stanu naszego zdrowia były wiarygodne, większość hormonów powinna być badana na czczo. Dlatego też najlepiej, jeśli zastosuje się przynajmniej 10-godzinną przerwę w spożywaniu posiłków. Zaleca się również, aby krew do badań hormonalnych pobierać z samego rana.
Przygotowanie do badania poziomu hormonów – na co jeszcze zwrócić uwagę?
Przed udaniem się na badania hormonalne należy zwrócić uwagę także na kilka innych reguł, które mogą mieć bezpośredni wpływ na wiarygodność wyniku, jaki się otrzyma. Oprócz tego, że trzeba być na czczo, dzień wcześniej nie powinno się także pić alkoholu. Ważne jest również to, aby przespać noc poprzedzającą dzień badań, co pozwoli odpowiednio wypocząć. Warto także zadbać o zniwelowanie stresu oraz odprężenie się. Ponadto zalecane jest ograniczenie aktywności seksualnej oraz nadmiernego wysiłku fizycznego.
Nie można zapomnieć o tym, że w przypadku badania poziomu hormonów płciowych u kobiet nie bez znaczenia jest również faza cyklu miesiączkowego. Mając to na uwadze należy właściwie ustalić konkretny termin przeprowadzenia badania.
Jak wygląda badanie hormonów?
Większość tego rodzaju badań odbywa się analogicznie do standardowego pobierania krwi. Dzięki analizie takiej próbki można określić, czy poziom poszczególnych hormonów jest odpowiedni.
Badania hormonalne – kiedy należy je zrobić?
Najczęściej badania hormonalne wykonuje się u kobiet znajdujących się w okresie menopauzy oraz tych planujących zajście w ciąże. Ale są także pewne inne objawy wysyłane przez nasz organizm, które wskazują na konieczność wykonania badań hormonalnych. W zależności od swojego charakteru mogą one pojawiać się u kobiet oraz u mężczyzn. Tego rodzaju symptomy to przede wszystkim:
- Zaburzenia cyklu miesiączkowego
- Szybki przyrost lub utrata wagi
- Zaburzenia płodności
- Chroniczne zmęczenie
- Nagły spadek libido
- Obniżenie odporności
- Problemy z potencją
- Trądzik i łojotok
- Wypadanie włosów i łamliwość paznokci
- Kłopoty z koncentracją oraz pamięcią
- Migrena
- Grzybica pochwy
- Spowolniony metabolizm
- Wzmożone pragnienie
- Obniżony nastrój i stany depresyjne
- Huśtawka emocjonalna
- Podwyższone ciśnienie tętnicze krwi
- Kłopoty z wypróżnianiem się
- Bezsenność
- Ginekomastia, czyli powiększenie piersi u mężczyzn
- Wystąpienie u kobiet nadmiernego owłosienia typowego dla mężczyzn
Zaburzenia hormonalne – jakie mogą być ich przyczyny?
Zachwiania równowagi hormonalnej mogą mieć różnorakie podłoże. Bardzo często są powodowane chociażby przez czynniki genetyczne. Duże znaczenie może mieć także stan naszego zdrowia oraz rodzaj leków jakie przyjmujemy. Ponadto ogromną rolę odgrywa preferowany przez nas styl życia – stosowana dieta, spożywane używki, czy też nasz stan emocjonalny.
Poziom jakich hormonów najczęściej bada się u kobiet?
Do kobiecych hormonów, których poziom najczęściej się bada, należą przede wszystkim:
Estrogeny – to grupa typowo kobiecych hormonów płciowych. Zalicza się do niej estron, estradiol oraz estriol. Dodatkowo u kobiet w ciąży wytwarzany jest estetrol. W organizmie przedstawicielek płci żeńskiej estrogeny pełnią doniosłą rolę, wpływają bowiem na wiele jego funkcji oraz cech. Są odpowiedzialne chociażby za: kształtowanie się piersi i żeńskich narządów płciowych, regulowanie cyklu miesiączkowego oraz gospodarkę wapniową i lipidową. Zwiększają również krzepliwość krwi.
Progesteron – ma ogromne znaczenie dla kobiet ciężarnych lub planujących dziecko. Zadaniem tego hormonu jest bowiem swego rodzaju przygotowanie organizmu kobiety do zapłodnienia, a następnie zagwarantowanie podtrzymania ciąży.
Prolaktyna – ten hormon również ma znaczenie dla kobiet, które dopiero co urodziły swoje dziecko. Prolaktyna intensyfikuje wzrost gruczołów sutkowych, dzięki czemu wywołuje laktację. Ponadto doprowadza ona do zahamowania menstruacji oraz owulacji.
FSH – natomiast odpowiedni poziom hormonu folikulotropowego gwarantuje prawidłowe działanie kobiecego układu rozrodczego.
LH – u kobiet stężenie lutropiny jest zmienne w zależności od wieku, ulega wahaniom także w trakcie trwania cyklu menstruacyjnego. Najwyższy poziom tego hormonu można zaobserwować podczas owulacji.
Hormony męskie – które z nich warto zbadać?
Trzeba jednak pamiętać, że prawidłowy poziom hormonów jest istotny nie tylko dla przedstawicielek płci żeńskiej, ale również dla mężczyzn. W przypadku panów należy zwrócić uwagę na badania poziomu następujących hormonów:
Testosteron – to główny męski hormon płciowy, który produkowany jest w jądrach. Wpływa on na potencję i płodność, podtrzymuje również funkcje seksualne u mężczyzn. Jednak należy pamiętać, że jego oddziaływanie jest zauważalne nie tylko w zakresie zdrowia fizycznego, ale też psychicznego. Ponadto jego zadaniem jest wykształcenie wtórnych cech płciowych, do których zalicza się na przykład typowe dla panów owłosienie (w tym zarost na twarzy), barwę głosu oraz odmienną od kobiet budowę ciała.
Estrogen – jednocześnie nie można zapomnieć, że ten hormon jest ważny także dla mężczyzn, ponieważ w dużym stopniu wpływa na ruchliwość plemników. W przypadku panów niski poziom estrogenu w jądrach często wywołuje bezpłodność. Ponadto w męskim organizmie hormon ten zapobiega osteoporozie, jak również ogranicza ryzyko wystąpienia chorób związanych z działaniem układu sercowo-naczyniowego.
Progesteron – jeśli poziom tego hormonu jest zbyt niski lub za wysoki, może to świadczyć o zaburzeniach w zakresie działania przysadki, nadnerczy i podwzgórza.
LH – z kolei u mężczyzn głównym zadaniem lutropiny jest pobudzanie syntezy testosteronu.
Badanie TSH – kiedy warto je wykonać?
Tego rodzaju badanie wykonuje się, jeśli istnieje podejrzenie, że u danej osoby występują zaburzenia funkcjonowania tarczycy. Otrzymane wyniki pokazują, czy mamy do czynienia z niskim, czy też wysokim poziomem TSH.
Pierwsza ze wskazanych sytuacji najczęściej wskazuje na nadczynność tarczycy, niedoczynność przysadki lub zespół pozatarczycowy. Najbardziej powszechnymi symptomami, które mogą wskazywać na nadczynność tarczycy są: kłopoty z zasypianiem, nadmierna potliwość, ogólne osłabienie organizmu, zaburzenia rytmu serca oraz biegunki. Ponadto u kobiet sygnałem alarmowym mogą być rzadkie i skąpe krwawienia miesiączkowe.
Drugi przypadek, czyli zbyt wysoki poziom TSH, może świadczyć na przykład o wystąpieniu niedoczynności tarczycy lub gruczolaku przysadki mózgowej. W tym kontekście należy zwrócić szczególną uwagę chociażby na takie objawy jak: kłopoty z zapamiętywaniem, suchość skóry, uczucie chłodu, powracające zaparcia, anemia, łamliwość paznokci.
Podsumowanie
Jeśli więc zauważysz u siebie niepokojące objawy ze strony układu endokrynnego, udaj się na odpowiednie badania. Trafna diagnoza pozwoli szybko podjąć odpowiednie kroki, wdrożyć leczenie i uporać się z zaburzeniami hormonalnymi. Pamiętaj jednak, że każde tego typu badanie wymaga odpowiedniego przygotowania, o które jako pacjent musisz odpowiedzialnie zadbać.
